Sayfalar

21.12.2011

Çingene Kızı Papusza

Karavanlarla seyahat eden göçer bir ailenin parçasıydı.İçinde okumak için sonsuz bir aşk vardı. Okuma yazma bilen birinden çalıntı bir tavuk karşılığında okumayı öğrendi. Zamanla gizli bir kitaplığı oldu. Bir gün onu kitap okurken yakaladıklarında dövmüşler, kitaplarını ve dergilerini yırtmışlardı. Ama o yılmadı okumaya, yazmağa devam etti. Gezdiği yerleri, ormanları, ilginç gelen olayları kaleme aldı. (Kanlı göz yaşları ) (Alman zulmü altında yaşadıklarımız) Çingene olmayanlarla birlikte yaşadıkları soy kırımı ve aynı kaderi paylaşan Yahudileri de yazdı. 1950 yılında Şiirleri (Problemy) adlı bir dergide yayınlandı.
FİCOWSKİ; Polonyalı bir yazar. Çingeneler üstüne yayımlanmış en önemli kitaplardan birinin yazarı. Savaştan sonra 15 bin cıvarında Çingenenin göçer hayattan yerleşik düzene geçişini öngören devlet siyasetinin destekleyicisiydi. Yazar Ficowski, Papuzza'yı tanıyor ondan bahsederken onun Çingeneler içinde bir ideal olduğunu anlatıyor, bu değişimin bir katılımcısı bir savunucusu olduğunu ileri sürüyordu. Polonya sosyalistleri ulusal ve etnik bakımdan homojen bir devlet yaratmak istiyorlardı. Bu sebeple Çingene sorununu ele alıyor, devlet içişleri bakanlığı yetkisi altında Çingene işlerinden sorumlu büro kuruluyordu. Bu büro 1989 yılına kadar çalıştı. Polonya nüfusunun binde beşini oluşturan Çingenelerin Göçer hayattan yerleşik hayata zorunlu geçmeleri için "Büyük duraklama" programını uyguladılar. Oysa bir çoğu duraklama ve asimilasyon fikirlerine karşıydı. Çünkü onlara göre geleneksel yaşamları sona eriyordu. Çingene Papusza iste bu geleneksel hayatı sona erdirmek isteyenlerin başında göründü. Bu yüzden hain ilan edildi. Oysa o ne yaptıysa halkı için yapmıştı. Onları sevmekten başka bir şey yapmadı. Her iki taraf da onu yanlış anladılar ve kullandılar. Papusza 300'e yakın şiirini ve yazılarını yaktı. Yazar Ficowski'ye bir mektup göndererek yazılarının yayımlanmasının durdurulmasını istedi. Ama yazıları, şiirleri durmadan yayımlanmaya devam etti.
Polonya Çingenelerinin en yüksek otoritesi(BARO-ŞERO)nun ya da(OBABAŞI)nın ya da(BABA)nın huzuruna çıkartıldı. Kısa bir müzakereden sonra (MAHRİME) olduğu, yani temiz olmadığı ilan edildi. Cezasına gelince; bir daha geri dönüşü olmaksızın gruptan atıldı.
Papusza daha sonraları 240 gününü Silizya'da bir akıl hastanesinde geçirdi. Daha sonraki yıllarda 1987'deki ölümüne kadar 34 yıl tek başına kimseleri görmeden yaşadı ve öldü.
Bu satırları okuduktan sonra kitabın kapağını burkarak hınçla kapadım. Oturduğum kanepeye yaslandım. Papusza'yı düşledim. Genç bir kızın tek başına çektiği yalnızlıkları, acıları, elemler içersinde kıvranışını, yıkılışını hayal ettim ve ağladım.
***
Bu kadını çok merak ettim. Onunla ilgili birşeyler bulup okumak isterim. İlk defa duydum adını belki bir eksiklik. Cidden yanlış mı anlaşıldı acaba?

35 yorum:

  1. çingenelik aslında bizim kafamızda oluşturduğumuz imajlardan çok daha farklı. kendilerine has çok katı kanunları var. yüzyıllar boyunca yerleşik toplumlar tarafından dışlanmalarına, aşağılanmalarına rağmen konar göçerlikten vazgeçmediler. hatta bir çingene için yerleşik hayata geçmek ölümden beter diye bilirim. yani sert yaptırımlarla karşılaşması çok doğal bunun için çalışan birinin. bundan üç dört sene önce bi belgesel için çingenelerle ilgili bi araştırma yapmıştım. kaldera, jitan, sint... üç ana grubu da elimden gelen imkanlar ölçüsünde incelemiştim. ama bahsettiğin hatunu ben de ilk defa duyuyorum. verdiğin linke girdim baktım. bir kitaptan bahsetmiş. hafta sonu gidip almayı düşünüyorum. eğer alırsam okuduğumda mutlaka seninle paylaşırım.

    YanıtlaSil
  2. Konuyu açtın da, aklıma geri getirdin: Yahudi soykırımı kadar çingenlerin soykırımı yansıtılmamıştır hiç dünyaya. Gerçekten ilginç,kapalı bir topluluk çingeneler. P.Merimee'nin Carmen'i gelirdi aklıma hep, çingene deyince.

    YanıtlaSil
  3. Çingeneler tarihi benim de çok ilgi duyduğum ve bu etnik köken ile ilgili görsel-işitsel malzemeleri incelerken biraz acı, biraz hüzün duyduğum konudur. Bu arada o meşhur 'çingene işlerinden sorumlu' büronun en önemli icraatı da "çingene kampları" idi... Papusza'yı bilmiyorum, şimdi merak ettim bende. Ama bence yanlış anlaşılmış olmalı. Bence onun tek niyeti çingenelerin; bütünün parçası olabilmesini dilemek ve bu şekilde hor görülmeden, dışlanmadan, etiketlenmeden hayatlarını sürdürebilmelerini sağlamaktı. Malum; onları rajasthani'den sonra oradan oraya savuran şey hep ötekileştirilerek dışlanmalarıydı.

    Etnik kökenini çok seven bir yönetmen Tony Gatlif'in, çingeneleri çok güzel özetleyen çok hoş bir belgeseli vardır; Latcho Drom... izlemenizi tavsiye ederim.

    Hatta bununla ilgili yazım; http://deryamercani.blogspot.com/2011/05/rom-roman-romen-rumen-cigan-veya.html


    Sevgiler

    YanıtlaSil
  4. Okurken gırtlağıma yapışıp kaldı birşey. Nasıl desem, an olur uğraşır didinir bir türlü gerçekten ne hissettiğimi, ne düşündüğümü anlatmayı beceremem karşımdakine. İşte o anlarda da gırtlağıma yapışır kalır... Sanki Papusza da anlatamamış. Haklı ya da haksız, düşüncelerinden dolayı sürülmek nasıl kabul edilinebilinir! Bir de söküp atamadığın anlaşılamamak olunca beraberinde. Anlattıkların karşındakinin anlayabildiği kadardır derler ama nereye kadar? Düşün artık benim nefes alamazlığımı. Geçen dilediğimde ki ada vardı ya; geçirdiğim son bir hafta ve yazından sonra vazgeçtim onların gitmesini dilemekten. Yeni dileğim öyle bir adaya beni yollasınlar. Sevgiler Ebru...

    YanıtlaSil
  5. hımmmm...bende ilk defa duydum....

    YanıtlaSil
  6. ben de şimdi senden duydum.kolaya kaçayım sen dersine çalışıp bana anlatsan olur mu acaba??? :))

    YanıtlaSil
  7. bence çok muhtemel yanlış anlaşılmış olması
    bu insan denen medeni!!
    jeanne d'arc ı ve dana yüzlercesini da yakmıştı cadı diye..................

    YanıtlaSil
  8. Ben de ilk duyuyorum. Cingeneler tarafindan "hair" "kirli" ilan edilmesi ilginc. Kim bilir o histerid neler olup bitti?

    YanıtlaSil
  9. Bu kadını benim de gündemime taşıdın şimdi...

    YanıtlaSil
  10. Deniz canımm o araştırma zamanından kalma fotograflar da vardır kesin değil mi of diyorum:)
    Bu ara çıkamıyorum bulursan benimle paylaşmana sevinirim. Çingeneleri çok çok seviyorum. Kızılderililer ve Çingeneler.

    YanıtlaSil
  11. Narda Çingeneler her zaman ilgi alanımdadır ama doğru dürüst araştırma, okuma yapamadım. Her zaman başka şeyler çıkıyor. Hep beraber başlayalım:)

    YanıtlaSil
  12. Derbay en kısa zamanda belgeseli izlemek isterim ve galiba artık ciddi manada okuyacağım bu konuda. Sizin yazınızı da akşama mutlaka çok çok teşekkürler ne güzel oldu paylaştıklarınız.

    YanıtlaSil
  13. var tabe, olma mı:) arşivi kurcalayıp fotoğrafları ve videoları bulup gönderirim sana. kitabı da bulur bulmaz okurum. sen bulamazsan sana da yollarım cicik.

    YanıtlaSil
  14. Özgürtamsen ne kadar incesin. Çok seviyorum bir başkasının acısını acısı gibi algılayanları. Duygu sömürüsü gibi değil ta içinde hissedenleri ve sen öyle görünüyorsun.

    YanıtlaSil
  15. Dilekcim, aslıcım ben de ilk defa duydum.Çingeneyiz sitesini ara ara gezerim. Yazıyı da okumamışım yoksa şuana kadar öğrenirdim:)

    YanıtlaSil
  16. Harikaaa olur canım. Nedense hakkı savunulmamış öylece bekliyor gibi geliyor dünden beri:) Bulsak özgürleşir mi dersin?

    YanıtlaSil
  17. yalnızlığa mı bırakmışlar!! çok üzücü. eminim yanlış anlaşılmıştır ya da çıkarlarına ters düşenler yanlış anlaşılmasına sebep olmuştur.

    YanıtlaSil
  18. Olmaz mı Kara Kitap :)) Zevkle aktarırım canım.

    Yazgüneşim insan ne garip bir canlı. Tarihe dön kan, günümüze dön kan:(

    YanıtlaSil
  19. Eg sanırım görev edinip anlamaya çalışacağız Papusza'yı:)


    Şiirsel önce sen bulur ve okursan mutlaka bildir:)

    YanıtlaSil
  20. Esotron Deniz hafta sonu kitabı bulmaya çalışacak bulursa belki öğreniriz.Ne garip bir ceza ölümden kötü :(

    YanıtlaSil
  21. deniz kitabı bulmaya çalışmayacak. deniz kitabı buldu:) verdim siparişini D&R'a. işlem listesine soktular. aksilik çıkmadığı taktirde iki gün içinde gönderiyor D&R kitap siparişlerini. bekliyoruz bakalım:)

    YanıtlaSil
  22. Budur işte:)) Ne zaman bitirirsin:P

    Ben de alsam mı? Dur öğlen rahatlayınca bakayım.Öperim kedim araştırmacı gazetecim.

    YanıtlaSil
  23. kitap elime geçsin aynı gün bitiririm kuzucum. ertesi gün de yazımı yazar yollarım sana:) öp beni öp öp öp:)

    YanıtlaSil
  24. hhehhee :) hızlıca oldu. çok güzel :) bekliyoruz sonu o zaman senden. kitap çabuk gelsin lütfenn :) iyice merak ettim.

    YanıtlaSil
  25. Öpmemmm miii süpersin. Ama fotografları da istiyorum ben.

    YanıtlaSil
  26. Esotron ben de meraklandım bu kedi tam deli:)

    YanıtlaSil
  27. arşivimi açar açmaz hepsi emrine amade:) yalnız şöyle bir isteğim olacak bu noktada. fotoğrafların bazılarını yayınlamaman gerekiyor. mailine attığımda zaten hangileri olduğunu belirtirim. koleksiyon değerleri var çünkü. tek örnekleri bende. yanlış anlama senden hiçbir kuşkum yok zaten o yüzden de rahatlıkla mail olarak atabilirim. ama internette yayınlanmalarını istemem:)

    YanıtlaSil
  28. :) iyi iş çıkarıyor, çıkaracak ya :)

    YanıtlaSil
  29. Tabi ki kuzum benimkisi şahsi merak biliyorsun. Reenkarnasyon diye bişi varsa ben ya çingeneydim ya da kızılderili:))

    YanıtlaSil
  30. aklıma yasenia dizisi geldi

    YanıtlaSil
  31. buraya yorum yapmak aklıma gelmedi de bloga yazdım da seslendim sana ahahahahah:)


    neyse... muhtemelen biliyorsundur ama ben yine de "ederlezi"nin linkini vereyim dedim...

    öptüm seni...

    http://www.youtube.com/watch?v=bStwaOGxy_Q

    YanıtlaSil
  32. Ederlezi şarkısını her dınledığımde baska bı yerlere gıdıyorum,tavsıye ederım dınle :)

    YanıtlaSil
  33. Ederlezi bilmem mi İda'nın favorisidir teşekkür ettim. Özellikle bir yer var orada kopuyor oğluş.

    YanıtlaSil
  34. Merhaba. Etkileyici bir yazıydı. Ben bir cingeneyiz.org gönüllüsüyüm arkadaşlar. Çingeneler hakkında sizler de bir şeyler yapmak isterseniz www.cingeneyiz.org da gönüllü olabilirsiniz.

    http://www.facebook.com/profile.php?id=590257940&ref=ts

    YanıtlaSil

Siz ne dersiniz?