D'exil En Exil

Denizin üstünde ala bulut

yüzünde gümüş gemi

içinde sarı balık

dibinde mavi yosun

kıyıda bir çıplak adam

durmuş düşünür.

Bulut mu olsam,

gemi mi yoksa?

Balık mı olsam,

yosun mu yoksa?..

Ne o, ne o, ne o.

Deniz olunmalı, oğlum,

bulutuyla, gemisiyle, balığıyla, yosunuyla.

Bu akşam çok ilginç bir deneyim yaşadım. Ankara Sanat Tiyatrosu'nda Ethos Ankara D'exil En Exil (Sürgünden Sürgüne) adlı oyunu izledim. Oyun Fransızcaydı.

Yöneten: Mathieu Chardet
Besteci-Oyuncu: Ayser Vançin
Müzikal Dram-Fransızca- Türkçe Altyazılı
“La plus drôle des créatures / Akrep gibisin kardeşim”  Oyun sahnenin soluna duvara yansıtılan Türkçe alt yazı ile devam etti. Alt yazı değil de sol üst yazı demek daha doğru olacak. Ayser Vançin daha önceden bilen vardır mutlaka ama ben bilmiyordum. Obua ile sahneye giriyor, piayano ile devam ediyor sonra her ikisini de bırakıp Türkçe şiir okuyor devamında Fransızca eşlik ediyor. Mathieu Chardet (Nazım Hikmet rolündeki oyuncu) öylesine şiir okuyordu ki bir ara bizi alt yazı eziyetinden kurtaracak ve Türkçeyi sökecek sandım. 2.sırada olduğumuzdan gözlerindeki ışıltıyı bile görebiliyordum. Oyun sırasında şarkı söylüyordu (şiirleri tabi) not almıştım eşime çıkışta sesini çok çok iyi bulduğumu söyleyecektim ki sonradan öğrendik aynı zamanda şarkıcıymış. Tiyatroda sahneyi oluşturan zeminden gelen ahşap sesi beni mest ediyor. Hiç konuşmadan oradan oraya usul usul yürüseler sanıyorum onu da dikkatle dinlerim. İnanılmaz bir aheng var o seste. Ne ahşap, ne halı, ne adım, ne yaşam... Tarifleyemiyorum ama her haraketlerinde hafifçe gelen ses bambaşka.

Ayser Vançin ayrı başarılı Mathieu Chardet ayrı başarılıydı.

Burada Grup ile ilgili bilgiler

Oyun Fas, İsviçre, Fransa ve Türkiye de bazı şehirlerde oynanmış. Ethos Ankara geleneği olarak oyun sonunda oyuncularla seyirciler sohbet edebiliyormuş. Seyircilerden soru soranlar oldu. Salonun neredeyse yarısı boştu bundan dolayı üzülüp üzülmedikleri sorulduğunda çok profesyonelce -sizler varsınız ya bizim için yeterli- yanıtı geldi. Yine sorulan sorulardan alınan cevaptan öğrendik ki başka ülkelerde salonlar tamamen dolmuş.

Gelelim gözlemlerime:) İsmini vermeyeceğim bir sendika üyelerine bilet satılmış gelenler çok sıkı tiyatro eğitiminden geçmiş olmalılar ki oyuncunun ve Ayser Vançin'in bence çok başarılı performansına ellerinin ucuyla alkışlayarak yanıt verdiler. Her şey bir yana müzikal anlamda cidden çok başarılıydılar. Erkek oyuncunun sesi özellikle de.

Oyun gecikmeli başladı. Gerekçe olarak altyazı sorununu çözmeye çalıştıklarını söylediler. Alt yazı inanılmaz derecede amatörceydi. Word dosyasını çok alalade yazılmış bir halde duvara yansıttılar.Tamam buna da razıyız diyorsunuz ama oyuncu nerede alt yazı nerede! İçerisinde Türkçe bir kelime varsa orada yakalıyordu ancak. Sürekli olarak birisi elle word dosyasını yukarı, aşağı kaydırıyordu ama oyunla paralel gitmedi. Yurtdışından gelmiş bu işe belli çok emek vermiş sanatçılar için saygısızlıktı bence. Azcık Fransızca anlayabilen birisi yazıyı kaydırma işini yapsa çok başarılı olacaktı. Alt yazı sorunu oyuncuların başarısını gölgeledi ve iyi eğitimli, engin tiyatro bilgisine sahip biz izleyiciler o ışıl ışıl gözlerle Nazım'ın şiirlerini anlamadığım bir dilde bile inanılmaz güzel seslendiren oyuncuları elinin ucuyla alkışladı. 

Kibirden nefret ediyorum. Türk halkının kibirinden ürküyorum. Beğenmek gibi bir zorunluluk taşımamakla birlikte hangi birikimle haftalar, aylar belki yıllar süren bir emeğe saygısızlık etmek bu kadar kolay olabiliyor anlamakta zorlanıyorum. Tutarsızlık çıkışta oyuncuların çevresini sarıp tokalaşmakla gözüme battı aslında.

Fransızca bilmem, anlamam ama erkek oyuncunun şiirleri okuduğu bazı yerlerde sanki anlıyormuşcasına yoğun hissettirdi ve bu tartışmasız bir başarıdır.

Ayser Vançin'i şu linkten dinleyebilirsiniz. TIK. Hatta sayfada görülen Nazım Hikmet olan müzik oyunda vardı.(Bu şarkı)

Mathieu Chardet oyun sonrasında 'ülkenizde Nazım yasaklıyken ben onu okuyordum' dedi.
Not: AST sorumluluğunda olduğunu düşünüp birkaç eleştiri yapmıştım yorumlarda Serdar Bey gerekli açıklamayı yapmış ve AST ile ilgili olmadığını belirtmiş. Özür dileyerek o bölümleri kaldırdım.

Nazım Hikmet'in şiirlerini şarkı olarak en çok Ünol Büyükgönençten dinlemeyi seviyorum.